Prof. Dr. Kaya, Ağrı’daki deprem gerçeğine değindi!

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Kaya, Ağrı ve çevresinde yaşanabilecek olası bir depreme karşı alınması gereken önlemleri açıkladı.

Prof. Dr. Kaya, Türkiye’nin bir deprem ülkesi olduğunun altını çizerek, 6 Şubat’ta yaşanan Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremin, son yüz yılın en büyük felaketi olduğunu ifade etti. Yaşanan bu depremlerin diğerlerinden en büyük farkının iki büyük depremin aynı gün içerisinde kısa aralıklarla ard arda olması olduğunu söyleyen Kaya, “Resmi rakamlara göre 50 bini aşan bir can kaybımız var. Türkiye ekonomisi için büyük bir kayıp olan depremle ortaya çıkan maddi kayıp BM’nin tahminlerine göre 100 milyar dolardan fazladır. Bu deprem, gerçekten birçok ülkenin altından kalkamayacağı kadar can ve mal kayıplarına yol açtı.

Deprem çok geniş bir alanda yaklaşık olarak 108 bin kilometre karelik bir alanda meydana geldi ve birçok komşu ülkeden de hissedildi. Yaklaşık 13 buçuk milyon nüfusu doğrudan ve tüm ülkemizi dolaylı olarak etkileyen bu deprem felaketi sonucunda gerçekten can ve mal kayıpları çok ciddi boyutlara ulaştı ve toplumda inanılmaz derin yaralar açtı.” dedi.

Türkiye’nin dünya ülkeleri arasında en fazla fay hattının geçtiği ülkelerden biri olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Kaya, “Deprem, süresi saniyelerle ifade edilen yer sarsıntıları olarak ifade edilmektedir. Dünyada çok sayıda fay hatları vardır. Bu fay hatlarının en fazla geçtiği yerlerden birisi de ülkemizin de yer aldığı Akdeniz havzasıdır. Türkiye bu bağlamda fay hatlarının en fazla geçtiği ülkelerden biridir.

Türkiye fay haritasını incelediğimizde 3 tane aktif fay hattının olduğunu görürüz. Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı. Bu fay hatlarının geçtiği yerlerde tarihsel süreç içerisinde can ve mal kayıplarına yol açan büyük deremler meydana geldi. Tabi fay hatlarının varlığı, ülkemizin oluşumu ve tektonik yapısı ile ilgili bir durumdur. Bu fay hatları üçüncü jeolojik zamanda oluşmuş fay hatlarıdır. Bunların içerisindeki enerji hareket halindedir. Zaman zaman meydana gelen basınç ve sıkıştırmalar sonucunda bu fay hatlarının bulunduğu kısımlarda yer sarsıntıları meydana gelmektedir. Ülkemize baktığımız zaman son 100 yılda yaklaşık olarak, 16 büyük deprem meydana gelmiştir. Bu depremler büyüklükleri 7.0’nin üzerinde olan, can ve mal kaybına neden olan şiddetli depremlerdir.

Maalesef son olarak Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan merkezli olarak 6 Şubat 2023 günü meydana gelen 7.7 ile 7.6 büyüklüğündeki depremler, son 100 yılın en büyük depremleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu depremler yüzeye çok yakın (yaklaşık olarak 7 km derinlikte) bir derinlikte meydana geldiğinden dolayı çok büyük bir yıkıma yol açtı. Bu depremde aynı zamanda kuzeyden güneye doğru boyutları yer yer değişmekle birlikte yaklaşık 3 metreyi bulan yer kaymalarının meydana geldiği uzmanlar tarafından tespit edildi. Tabi burada şunu görüyoruz. Türkiye bir deprem kuşağı üzerindedir.

Biz bu depremde de gördük. Bizim depremden kaçınmamız mümkün değildir. Depremin ne zaman olacağını bugünkü bilimsel verilerde ortaya koyamıyor. Aslında bizim yapacağımız en önemli husus depremin nasıl ve ne zaman olacağını bilmekten ziyade, alacağımız tedbirlerle depremle yaşamayı öğrenmek, bu sayede can ve mal kayıplarını en aza indirgemektir.” dedi.

Depremlere ve diğer doğal afetlere karşı önlem alınması noktasında hızlı ve planlı bir şekilde kentsel dönüşümün önemini vurgulayan Prof. Dr. Faruk Kaya, Ağrı ve çevresinde yaşanabilecek olası bir depreme karşı alınması gereken önlemlere ve kentin mevcut durumu ile yaşanacak bir depremde göreceği zararın boyutuna ilişkin, “Türkiye deprem haritasına baktığımızda Doğu Anadolu Fay Hattı en yakınımızda olan fay hattıdır. Ağrı, bulunduğu yer itibari ile 1.derece deprem kuşağında değildir. 2. Derece deprem kuşağındadır.

Ancak Ağrı’da da geçmiş tarihlerde çeşitli depremlerin meydana geldiği yerler var. Balık Gölü Fay hattı yaklaşık olarak 100 kilometre uzunluğunda bir fay olup 1. derece deprem fayıdır. Hemen yine Doğubayazıt Fayı var ve bu fayda yaklaşık olarak 50 kilometre uzunluğa sahiptir. Tutak fayı da yine 1.derece fay hattıdır ve yaklaşık olarak 50 kilometre uzunluğundadır. Dolayısıyla Ağrı ili her ne kadar birinci derece deprem bölgesi içerisinde olamasa da Balık Gölü Fayı, Tutak Fayı, Doğubayazıt Fayı, Çaldıran Fayı ve Karayazı Fayı Ağrı bölgesini çevrelemiştir. Bu fayların meydana getireceği depremler, ciddi can ve mal kayıplarına yol açabilecek durumdadır.

Mesela Balık Gölü Fayı en son 1840’de Ağrı Dağı’nda meydana gelen depreme neden olmuş. O depremde yaklaşık olarak 2 bin kişi hayatını kaybetmiştir.  Ağrı Dağı eteğinde yer alan Ahura köyü başta olmak üzere birçok yerleşme meydana gelen depremden sonra oluşan sel ve heyelan neticesinde yok olmuştur. Dolayısıyla Ağrı il merkezi birinci derecede deprem kuşağı içerisinde yer almamakla birlikte birinci derece fay hatları ile çevrilidir. Geçmişten günümüze doğru baktığımızda Ağrı ve çevresinin doğal afetler bakımında da hareketli bir bölge olduğunu görürüz.

Bulunduğu coğrafi konum ve sahip olduğu engebeli yeryüzü şekilleri itibariyle afetlere maruz kalma riski yüksek olana Ağrı’da aletsel dönemden günümüze kadar yaklaşık 955 afet (heyelan, sel, deprem vb. gibi) meydana gelmiştir. Bu doğal afetlerin yaklaşık olarak 55 tanesi deprem olarak kayıtlara geçmiştir.  Bu dönemde meydana gelen depremler genelde 5.7 ve 6.0 büyüklüğündeki depremlerdir.

Genellikle yukarıda belirttiğimiz Doğubayazıt, Balık Gölü ve Tutak Faylarının olduğu bölgede meydana gelmiştir. Ayrıca çevrede bulunan fay hatlarının da etkisinde kalmıştır. Ağrı ilinin bölgede meydana gelen depremlerden en çok etkilendiği deprem 1976’da Muradiye de meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki deprem olup bu depremde yaklaşık olarak 3840 kişinin hayatını kaybettiği, 9 (dokuz) bin civarında da konutun hasar gördüğü kayıtlarda yer almaktadır. Tabi sadece il sınırlarımız içerisinde olan fay hatları bizi etkilememektedir. Çaldıran, Muradiye, Karayazı fayları da Ağrı’yı etkileyen faylardır.

Dolayısıyla Ağrı ili her zaman deprem tehlikesiyle karşı karşıya bulunmaktadır. Biraz önce Türkiye için ifade ettiğim gibi, bizlerinde Ağrı’da da depremle yaşamayı öğrenmemiz lazım.” açıklamalarında bulundu.